Besin Zincirinde Enerji Akışı

besin zinciriYeryüzündeki hayatın devamı için enerjiye ihtiyaç vardır. Bu enerji temel olarak güneşten gelir.
Mesela rüzgarlar güneş nedeniyle oluşan hava sıcaklıkları farkıla oluşur, fotosentez güneş ışığı yardımıyla olur v.s…. Canlılar aldıkları güneş enerjisiyle, yeryüzünde ve havadaki element,bileşik,mineraller ile  besinlerini sentezler ve besin zincirinin diğer halkasına aktarırlar. Bu grupta genel olarak bitkiler bulunur. Hayvanlar, bitkileri tüketerek beslenme ihtiyaçlarını giderir ve bu besinlerden enerji ihtiyclarını karşılarlar. Bazı hayvanlar da hem bitkisel hemde hayvansal gıdaları tüketerek besin ve enerji ihtiyaçlarını karşılarlar. Tüm canlılar bu besinlerin bir kısmını metabolizmalarının yapısı ve büyümesi için diğer kısmını ise metabolizmalarının devamı için enerjiye dönüştürerek kullanırlar. Hayvanlar için alınan besinler içerisinde mineraller,proteinler,yağlar,karbonhidratlar su ve vitaminler bulunmakta olup,canlı vücudu kendi ihtiyacı olanı aldıktan sonra kalan atıkları ya da ihtiyaç duymadığı fazlalıkları dışarı atarlar. Bu olaylara dışkılama ve boşaltım denir. Aynı şekilde bitki, hayvan atık ve leşlerini saprofit(ayrıştırıcı) canlılar kullanmakta ve metabolizmaları için gerekmeyen molekülleri toprağa ve havaya bırakırlar. Toprağa düşen ve havaya karışan moleküllerden bazılarını bitkiler ve hayvanlar direkt olarak kullanamazlar, bunun kullanılır hale getirilmesini de bazı mikroorganizmalar mümkün kılmaktadır. Bu olay da kemosentez olarak tanımlanır. Bu olaylar zinciri bu şekilde milyonlarca yıldır sürmektedir. Dinazorlardan bugüne
kadar….Milyonlarca yıldır bu olaylar zincirinin devam etmesi, bugün çevremize baktığımızda dünyamızın temiz ve bu atıklardan dolayı zarar görmemesi, dengesinin bozulmamasını ve yaşamın devam edebilmesini gayet iyi bir şekilde açıklar. Bu olaylar zincirine ”Besin zinciri” denir.
Besin zinciri tam olarak, bir canlının bir canlıyla beslenirken aynı zamanda başka bir canlının besini olmasıdır. Doğada besin zinciri hiçbir zaman tek zincir şeklinde değildir. Çünkü canlıların beslenme alternatifleri çok sayıdadır ve beslenme zinciri bir beslenme ağına benzer özelliktedir. Zincirin her halkası ayrı bir canlı türü tarafından temsil edilir. Besin zincirinin kısalığıyla orantılı olarak enerji ekonomik bir şekilde kullanılmış olur, besin zincirinin en alt tabakasında(1. halkada) ototroflar, en üst tabakasında (son halkasında) ise 3.tüketiciler (Yırtıcılar= omnivorlar) bulunur.

besin piramidi
besin piramidi

Besin zincirindeki canlı türleri ,
* üreticiler (ototroflar)
* tüketiciler (hetetroflar)
* ayrıştırıcılar (saprofitler) olmak üzere üç gruba ayrılır.
Tüketiciler de kendi arasında,
*Birincil tüketiciler (Herbivorlar)
* İkincil tüketiciler (Karnivorlar)
* Üçüncül tüketiciler (Omnivorlar)
olmak üzere üç gruba ayrılırlar.
Ayrıştırıcılar besin zincirine her halkadan katılabilirler, çünkü her tür canlının atığını ve leşini ayrıştırırlar. Her halkadan bir üst halkaya aktarılan organik besin ve enerjinin oranı canlının kendisi için kullandığının 9 da 1′ idir. Yani toplam enerjinin yüzde 10’u bir üst halkaya taşınır. Buna da yüzde 10 yasası denir. Enerji yukarı doğru her basamakta 10 kat azalarak aktarılırken biyolojik birikim (Kimyasal maddeler, radyoaktivite gibi) besin zincirinde yukarı doğru gittikçe artar. Daha sonraki paylaşımlarımızda doğal çevreyi ve besin zincirini bozan faktörler ve bu bozulmaların sonuçlarına değineceğiz.

Add a Comment

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.